Ben de hepimiz gibi corona virüs konusundaki haberleri endişeyle takip ediyorum. Kendimde ve çevremde olabildiğince önlem almaya çalışıyorum.
Corona virüsü, uzun yıllar sonra bile hepimizin hatırlayacağı dünya çapında bir salgın. Kişisel seviyede, dünyamıza ve çalışma biçimimize muazzam etkileri olacak. Ben de amatör bir gözlemci olarak, bu süreçte okuduklarımdan ve takip ettiklerimden çıkardığım dersleri listeledim. Bu listeyi tıbbi öneriler olarak düşünmeyin. İyi yaşamak, yarını hazırlamak ve çevreyi anlamaya çalışan meraklı bir gözün bu salgından kendine çıkardığı mesajlar diye okuyun.
1.Gerçek bilginin peşinde koş
“Corona virüsü nedir? Nasıl yayılır? Hangi ortamlarda yayılır? Belirtileri nelerdir?” Kulaktan dolma pek çok bilgi, pek çok komplo senaryosu etrafımızda dolaşıyor. Yalan yanlış bilgiler, sahte haberler de bir salgın gibi yayılıyor. Yüzeysel olmayan gerçek bilgiler ise belirsizliği azaltıyor. Güvenilir ve gerçek kaynaklardan kapsamlı bilgi edinmenin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha idrak ediyorum.
2. Her şeyin başı sağlık!
Sağlık varsa her şeyimiz var; verimlilik, öğrenmek, yapmak istediklerimizi yapabilmek… Uyku, beslenme ve spor iyi yaşamak için sürekli hayatımızda olmalı. Bununla beraber, bağışıklık sistemimiz dış bağışıklık organlarımızdan (burnumuzdan, derimizden) değil, onun öncesindeki, koruyucu alışkanlıklardan başlıyor. Sık sık ellerimizi yıkamak, bir yere dokunurken serçe parmağını kullanmak, öksürdüğünde kolunu kullanmak, ellerinle yüzüne dokunmayı minimize etmek gibi koruyucu alışkanlıkları hayatına kat.
Ayrıca “önlem almak” ile “tepki vermek” arasındaki farkı anlamak gerekiyor. Geleneksel şekilde, bir olay olur, ondan sonra değerlendirir ve tepki veririz. Ama, esas önemli olan “önlem almak”, olay olmadan önlemini almak, olabildiğince geciktirmektir. Koruyucu alışkanlıklar da bizim önlemimizi oluyor.
3. Yanımızdaki kadar güçlüyüz
Çevrene destek olmak, kendine destek olmaktır. Kendimizi korumak, birbirimizi korumakla mümkündür. Ben başımın çaresine bakarım demek mümkün değil. Sağlıklı olmak veya korunmak kişisel seviyede yeterli değil. Aile seviyesinde, apartman, semt, şehir, kurum ve ülke seviyesinde bir mücadelenin, kocaman bir ağın parçasısın.
4. Dünya bir bütün
Bağlantılar dünyasında yaşıyoruz. Dünyanın öte yanındaki bir salgına bizden uzak diye duyarsız kalamayız. Aynı ağacın farklı dallarıyız. Kelebek etkisi ve kaos teorisini aklınıza getirin. Hiç beklenmeyen bir olayın ufak detaylar sebebiyle, öngörülemez sonuçlar oluşturmasına kelebek etkisi deniyor. Matematikçi ve meterolog Edward N. Lorenz’in meşhur örneğine değinecek olursak, Amazon Ormanları’nda bir kelebeğin kanat çırpması, ABD’de fırtına kopmasına neden olabilir. Farklı bir örnekle bu, bir kelebeğin kanat çırpması, dünyanın yarısını dolaşabilecek bir kasırganın oluşmasına neden olabilir. Bu durum yaratılan bir kaosun büyüyerek artmasını ifade eder.
Corona virüs’ün tüm dünyaya sıçraması, insanlığın corona ile imtihanı bunun büyük bir kanıtı diye düşünüyorum.
5. Sağlıklı süreçler tasarlamak
Bir yaptığımız işler var, bir de bunları sağlıklı şekilde gerçekleştirmenin yolları. Mesela masabaşında toplantı yapmak yerine yürüyerek toplantı yapabiliriz. Hijyenin ötesinde her sürecin ve her işin içerisine sağlık katılabilir. Çalışma hayatının insan doğasına, insanın biyolojik ritimlerine uyumlu bir şekilde tasarlanması gerektiğine inanıyorum. Stresten olabildiğince uzak kalmak için meditasyon, nefes ve hareket etmenin yanı sıra çalışanın iş yaşam dengesini gözeten esnek çalışma modelleri günlük iş yaşamının bir parçası haline getirilebilir. Sağlıklı zihin ve sağlıklı bir beden, iyi yaşamın ön koşulu. Elbette sağlıklı bir iş hayatının ön koşulu ise bireylerin sağlığı.
6. Kurumları hazırlamak
Corona virüs, Amerika’da yaygınlaşmadan Nasa tüm çalışanlarını evden çalışmaya yöneltmiş. Böylece sıradışı durumlarda herkes uzaktan çalışması gerektiğinde iş sürecinin ilerlemesi için antrenman yapılmış. Video üzerinden iletişime ve hizmet vermeye kişisel ve kurumsal olarak hazır olmalı. Bu basitçe Skype kurmak değildir. Işık, ses filtreleme aparatlarına sahip olmak ve belki video iletişimin kurallarını, psikolojisini bilmek gibi noktalar da dahildir.
7. Logaritmik sayılar ve network etkisi
Virüsler, logaritmik büyüme eğilimindedir. Logaritmik büyümeyi ve logaritmik rakamları lineer kafayla anlamak çok zordur. Logaritmik sayıları, büyüme hızlarını, logaritmik büyümenin doğasını tekrar çalış. Salgının tüm dünyaya nasıl bu kadar hızlı yayıldığını ancak bu şekilde anlayabilirsin. Logaritmik dünyada rakamları daha farklı yorumlamak gerekiyor. Bugün bir kişiyi corona virüsünden korumak, bir ay içinde yüzlerce kişinin corona’dan korunmasını sağlayabilir. O yüzden erken kazanımları, küçük rakamları bu yönüyle yorumlamak gerekir.
8. Yargılama, empati kur
Uzaktan, corona virüsünü yakınen yaşayan birisinin duygularını, başka ülkelerdeki kültürleri veya kaynak kısıtlarını bilmen mümkün değil. Kimseyi yargılama, anlamaya çalış, empati kur.
9. Yok saymanın bedeli ağır. Gerçek ile yüzleş.
Çin’de ve İran’da corona ilk başta ekonomi veya siyasi nedenlerle yok sayıldı. Logaritmik olayları gizleyemezsiniz, gizlemenin ve ertelemenin bedelini katbekat ödüyorsunuz.
Yangın varken, tüm enerjiyi yangını söndürmeye vermek efektif değildir. Yangını anlamak, söndürme yöntemleri geliştirmek, komşuları bilgilendirmek ve insanları uzak tutmak önemlidir. Yangın devam ederken, tüm dünyada aşı çalışmaları ve araştırmalar devam etti.
10. Tecrübelerden ders çıkar
Tüm dünyada mücadele sırasında iyi, yenilikçi, ders verici durumlar yaşanıyor. Bu bilgilerin ve deneyimlerin peşinde olmak, mücadele zekasını geliştirmek önemlidir.
