Maker hareketi, teknoloji ve “do it yourself” (kendin yap) yaklaşımının birleşimiyle doğan ve dünyada hızla yayılan bir akım. Model uçaklardan, elektronik devrelere kadar kendi kendinize ürettiğiniz her ürün, oyuncak ya da süs eşyası Maker ruhu ile yapılmış kabul edilebilir.
Bu ürünler genellikle 3 boyutlu yazıcılar ile basılıyor. Ve şu an dünya genelindeki Maker laboratuvarlarında servo motorlar, ledler, sensörler gibi materyaller kullanılarak çok etkileyici projeler yapılıyor.
NASIL BAŞLADI?
Bu konsept aslında hiç yeni değil. Biri ilk sopayı eline alıp kendisi için kullanışlı bir alete dönüştürdüğünde DIY (do it yourself) ruhu zaten doğmuştu. Ahşap, taş ve kemik aletler… Balık kılçıklarından yapılan dikiş iğneleri… Cam ve seramikler… Hepsi yeni bir şeyler denemek isteyen ve bunun için buldukları gereçleri kullanan insanlar tarafından yapıldı.
Ancak atalarımız ne kadar yaratıcı olsa da, modern yaşam bizi basit ve bireysel üretimlerden uzaklaştırdı. Ve bu hareket uzun bir süre annelerimizin kanaviçeleriyle sınırlı kaldı. Okullarda geçtiğimiz birkaç on yılda dikiş, temel yemek yapma becerileri, marangozluk gibi eğitimlerin verilmesi düşünülmedi. Şimdi ise geçmiş kuşaklara kıyasla, insanlar kendi özel işleri için kendi özel ürünlerini üretmenin daha keyifli ve hesaplı olduğunun farkına varmaya başlıyor.
Son birkaç yıldır dünya genelindeki okullarda, DIY (do it yourself ) ve Maker eğitimleri başladı.
Son birkaç yıldır dünya genelindeki okullarda, DIY (do it yourself ) ve Maker eğitimleri başladı. Bununla ilgili anlatıcı videolar, web siteleri ve mobil uygulamalar da hızla artıyor. İnsanlar evlerini kendileri inşa etmek istiyor. Hatta bunu daha hızlı ve pratik hale getirmek için kendi çizdikleri projeleri 3D yazıcılarla üretmeye başlıyor. Bunu yapan firmalar henüz çok az olsa da, hızla artacağına kuşku yok.
MAKER VE DIY ARASINDA FARK VAR MI?
Aslında iki felsefe arasında çok küçük bir fark var. DIY, tipik olarak uzman kişiler tarafından düzenli olarak yapılan ve hatta seri üretime geçmiş işleri amatör olarak kendi kendinize yapmanız anlamına geliyor. Ancak Maker daha çok deney, buluş, güncelleme ve yeniden programlama ile ilgili.
Bir örnekle açıklamak gerekirse: Eğer kendi kapı kilidinizi kendiniz değiştirirseniz, bu bir DIY girişimi sayılıyor. Ancak kapı kilidinizi kendi ürettiğiniz bir elektronik kilit ile değiştirirseniz, siz bir Makersınız.
TÜRKİYE’DE NELER YAPILIYOR?
Pasta pişirmekten ücretsiz yazılım ve araçlarla robot ve aygıt yapmaya kadar hemen her şeyi içine alan üretici ruh, birçok insanı etkiliyor.
Bir pastayı pişirmekten, bir yatak odasını dekore etmeye, mücevher gibi el yapımı ürünler yaratmaya, ücretsiz yazılım ve araçları kullanarak robotlar, yazıcılar ve diğer programlanabilir cihazlar gibi aygıtlar üretmeye kadar hemen her şeyi içine alan bu üretici ruh, birçok insanı etkiliyor.
OKULLARDA YENİ ATÖLYELER KURULUYOR
Okullarda, sınıf, kütüphane ve diğer alanlarda öğrencilerin tamir veya icatlar yapabilecekleri atölyeler kuruluyor.
Akım, ABD ve Avrupa’da başladı ve hızla gelişti. Ancak Türkiye’de de bir fikri, ürün haline getirmek isteyenler için kaynaklara erişim gittikçe kolaylaşıyor. Okullarda, sınıf, kütüphane ve diğer alanlarda öğrencilerin tamir veya icatlar yapabilecekleri atölyeler kuruluyor. Maker atölyeleri, öğrencilerin STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) konularına ve teknik disiplinlere bağlı kalmasını sağlıyor. Öğrenenlerin bu laboratuvarlar ile, yenilikçi çözümlerle birlikte sorunlarını ele almak için Maker yeteneklerini uygulayabiliyorlar.
ÜNİVERSİTELER KENDİ PROJELERİNİ GELİŞTİRİYOR
Üniversitelerde de Maker projeleri yürütülmeye devam ediyor. Sabancı Üniversitesi 2014 yılında dünyada ve Türkiye’de ilk defa “3D Doku ve Organ Basımı Projesi” kapsamında, 3D biyo-yazıcı ile canlı hücreler kullanılarak doku yapısı üretti. Makers Türkiye platformu 2015 yılı boyunca #AnadoluSenDeYap projesi kapsamında birçok üniversite gezdi ve Maker hareketini Türkiye’ye tanıttı. NASA tarafından her yıl organize edilen International Space Apps Challenge Hackathon’una ise bu yıl İstanbul’da Koç Üniversitesi ev sahipliği yaptı. Katılımcılar bu sene Dünya, Uzay, İnsanlar ve Robotik konuları altında NASA’nın sağladığı kaynaklar ile web sitesi, mobil uygulama ve giyilebilir cihazlar tasarladı. Etkinlikten önce IBM firması katılımcılara Bluemix ile Mobil Uygulama yazma konusunda eğitim verdi.
İNSANLAR MAKER’I KENDİ KENDİNE DE ÖĞRENİYOR
Pusula Yayıncılık, Ekim 2016’dan bu yana STEM & Maker dergisini çıkarıyor. Dergi, kodlama okur yazarlığı, robotik, sanal gerçeklik, oyunlaştırma gibi teknoloji ve kavramları anlatıyor, bu konuları temelden kendi kendilerine öğrenmek isteyenlere yardımcı oluyor. STEM & Maker, aynı zamanda okullarda hızla yayılan kodlama & robotik derslerinin müfredatına da uygun içerikler sunmayı amaçlıyor. Derginin hedef kitlesi ise 5 yaş ve üzeri herkes.
SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ ARTIYOR
Maker ile ilgili sosyal sorumluluk projeleri de yayılıyor. Robotel platformu, binlerce dolarlık protez elleri, 50 dolarlar seviyesinde bir maliyete indiren açık kaynak bir proje yürütüyor. Türkiye’de 700’den fazla gönüllüden oluşan platform, herhangi bir nedenle elini kaybeden çocuklara protez desteği veriyor. 3D Printer teknolojisi ile çocuklar için, kişiye özel ve kullanışlı protezler geliştiriyor ve platformun gönüllüleri her geçen gün daha da büyüyor.
ÜRETİCİLER KENDİ ÜRÜNLERİNİ SATIYOR
Maker hareketi aynı zamanda kendi küçük işletmelerini kurup, kendi ürünlerini yaratmaya ve onları satmaya çalışan binlerce insanı temsil ediyor. Umut Erkal isimli bir mucit, pankek basan 3D yazıcı geliştirdi. Tamamen kendi geliştirdiği Pankek robotu bir joystick yardımı ile pankeklerinizi dilediğiniz şekillerde hazırlamanıza olanak tanıyor. Robot kolu ile istediğiniz resmi, karakteri ya da harfleri yenilebilir hale getirebiliyorsunuz. Bu da 3D yazıcıdan yemek yazdırıp, yiyebileceğimiz günlerin ne kadar yakın olduğunu gösteriyor. Umut Erkal ürettiği ürünlerin satışını kendi internet sayfasından yürütüyor.
KAYNAK: MİCROSOFT BLOG
Sizin için farklı alanlarda çalışmalar yürüten birkaç Maker atölyesini derledik:
HERKES İÇİN MAKER: MAKERHANE
Her yaştan insan için kodlama, elektronik, 3 boyutlu tasarım ve yazıcı, robotik, “kendin yap” kategorilerinden oluşan birçok eğitim, etkinlik ve atölye hizmeti veren merkez, Maker Atölye bölümünde ürün geliştirmek isteyen herkes için atölye imkanları sunuyor. Tüm malzemelerden ücretsiz yararlanabileceğiz atölyede, çocuklar bu bölüme veli gözetimde giriyor ve riskli sayılabilecek malzemeleri güvenlik seviyelerine göre kullanıyor. Ücretli eğitimleri olduğu gibi, ücretsiz etkinlikleri de mevcut.
ÖZEL EĞİTİME İHTİYAÇ DUYAN ÇOCUKLARA ÜCRETSİZ HİZMET: STEMİST LAB
STEM ve Maker hareketlerinin birleştiği bu uygulama merkezinde 9 yaşın üstündeki her çocuk atölyelere katılabiliyor. Kurum ticari kaygı gütmediği için sadece devam edilebilir olması adına, çocukların kullandığı program ve malzemelerin ücretini talep ediyor; özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklara da ücretsiz hizmet veriyor. Her ay belirlenen uzay, robot, genetik gibi farklı temalara göre, çocuklar üretmek istedikleri ürünün 3 boyutlu tasarımından, montaj ve deneme süreçlerine kadar her aşamada çalışıyor.
OKUL VE MAKER’IN BİRLEŞİMİ: DA VİNCİ İNOVASYON MERKEZİ
Kültür Koleji bünyesinde kurulan merkeze, insanlık tarihinin en üretken insanı sıfatını kazanmış “Leonardo Da Vinci”nin adı verilerek, girişimciliğin ve üretkenliğin insanlık için ne kadar önemli olduğuna dikkat çekilmek isteniyor. 3 boyutlu tasarım, robotik ve dijital tasarım eğitimleri verilen merkezin anaokulundan 10. sınıfa kadar tüm çocuklar için farklı programları mevcut. Anaokulu öğrencileri için artırılmış gerçeklik & boyama; 1,2,3 ve 4. sınıf öğrencileri için algoritma & kodlama; 5,6,7 ve 8.sınıf öğrencileri için robotik & kodlama; 9 ve 10. sınıflar içinse drone, oyun programlama, arduıno, sanal gerçeklik etkinlikleri düzenliyor.
SATIN AL, İZLE, KENDİN YAP
Robotistan, bir Maker dükkanı olarak yola çıkmış. Üretim yapmak isteyenlere, robot kitleri satan ekip, saha sonra bir Maker blogu açmış. Maker hareketine video ve yazılı anlatımlarla katkı sağlamaya çalışıyorlar. Her yaştan kullanıcı web sitelerini ziyaret ederek, birçok üretim modeliyle ilgili online dersler alabiliyor.
ÖĞRETMENLER MAKER HAREKETİNİ ÖĞRENİYOR
Çocuklar için kodlama, robotik, 3 boyutlu tasarım atölyeleri ile eğlenceli bir hafta sonu sunan Maker Teknoloji; Adana, Mersin ve Hatay çevresindeki okullar için de Maker hareketiyle ilgili bilgilendirme çalışmaları yürütüyor. Okullarda atölye kurulma çalışmalarına destek oluyor ve öğretmenlere seminerler veriyor. Çukurova Bilişim Teknolojileri Eğitim ve Araştırma Derneği bünyesinde kurulan merkez, her hafta cumartesi günü 2 saatlik atölye çalışmaları yapıyor.
MAKER’IN ETKİSİ NE KADAR BÜYÜK?
Bütün teknoloji çevreleri Maker’ın yeni ve güçlü bir eğilim olduğunu kabul ediyor. Ancak daha da fazlası var. Maker seri üretim ürünlerinin dünyasında modern teknoloji, tek bir kişinin arabulucusu olmadan, özelleştirilebilir ve benzersiz ürünler yaratmasını ve dağıtmasını her zamankinden daha kolay hale getiriyor.
Maker ruhu ile çalışan üreticiler, gıdadan, zanaata ve teknolojiye kadar uzanan bir yelpazede çalışmaya ve birbirlerine yeni icatlar için ilham vermeye devam edecekler. Bu yeni sektör muhtemelen büyük perakendeciler üzerinde etkilere de sahip olacak. Gerçekte, Maker hareketi henüz yeni başladı.
