Zorluklarla İnatlaşan Mucitle Tanışın: Oğuz Boztaş

2007

Şehirler arası yollarda seyahat ederken, pervaneleri nazlı nazlı dönen devasa rüzgar türbinlerini görmüşsünüzdür. Ayçiçeği tarlalarının ardında, yeşilliklerin içinde doğayla bütünleşmiş rüzgar çiftlikleri pastoral bir manzara sunar. Çorlu’daki Balabanlı Rüzgar Santrali de böyle. Sarı kanola çiçekleriyle dolu tarlalar arasında, güneşin ışıl ışıl parladığı, insanın içine huzur veren bir yer.

Balabanlı Rüzgar Santrali sarı kanola çiçekleriyle dolu tarlalar arasında, huzur dolu bir yer.

Dünyanın gideren artan enerji ihtiyacını, doğaya zarar vermeden yenilenebilir kaynaklardan elde etmek önemli mesele. Böyle bir amaç için çalışmak ise en anlamlı uğraşlardan biri. Borusan EnBW Enerji çalışanı Oğuz Boztaş, Balabanlı’daki bu rüzgar santralinin işletme teknisyeni. İşine tutkuyla bağlı 41 yaşında bir elektrik teknikeri… 6 yıldır Borusan’da çalışıyor ama elektrikle olan ilişkisi aslında çocukluğuna dayanıyor. Pillerle ampulleri çalıştırarak başladığı; teyp motoru, kayış ve kasnağı ile kendi kumandalı arabasını yapması ile devam eden bu elektrik aşkı ileriki yıllarda mesleğine dönüşmüş. İlkokul yıllarında televizyon filmlerinde gördüğü uçak kokpitlerinden etkilenmiş… O yıllarda başlayan uçak mühendisi olma hayali elektriğe olan ilgisini arttırmış. Lise yıllarında mesleki ders kitaplarında gösterilen elektrik kumanda devrelerini güvenlikten ödün vermeden daha az malzeme kullanarak yapmayı başarmış.

Biz çalıştığı şirketlerde birçok ekipmana hayat veren, enerji tasarruflarına yönelik projeler yapan Oğuz’un ismini Borusan EnBW Enerji’nin Balabanlı Rüzgar Santrali’nde yaptığı deşarj cihazıyla duyduk.

Deşarj işlemi her enerji santralinde kullanılan klasik bir işlem. Bununla beraber, Oğuz’un verdiği bilgiye göre, büyük santrallerde bu işlem acil aydınlatma sistemleri ile güvenli bir şekilde gerçekleştirilirken, küçük binalara sahip enerji santrallerinde ilkel ve iş güvenliği açısından tehlike oluşturabilecek şekilde yapılıyor. Deşarj işlemini bu şekilde gerçekleştirmek Oğuz’un içine bir türlü sinmiyordu. İşini kolaylaştırma motivasyonuyla, yaratıcılığıyla, zorluklarla inatlaşmayı seven ruhuyla yeni bir cihaz ortaya çıkardı.
Bu sayede onun elektrik aşkını öğrendik; onu yeni cihazlar tasarlamaya iten mucit ruhunu, yeni bir şeyler ortaya çıkarmanın hazzına dair fikirlerini ve hikayesini bizimle paylaştı.

ELEKTRİK AŞKINA

6 yıldır Borusan EnBW Enerji’de Balabanlı Rüzgar Santrali’nde İşletme Teknisyeni olarak çalışıyorum. 25 adet rüzgar türbini, şalt tesisi, diğer ana ekipmanlar ve yardımcı tesislerin işletme prosedürleri ve talimatları çerçevesinde emniyetli ve güvenli bir şekilde çalışmasını, SCADA Sistemi üzerinden izleme, kontrol ve analizlerini yapıyorum.
İlkokul yıllarımda başlayan elektriğe ilgim ileriki yıllarda öğrenme ve bir şeyler yapmayı sevmemden kaynaklı kat be kat artı. Ortaokul yıllarımda bozuk teyp parçalarından oyuncak arabaya monte ettiğim motor ve kayışlar ile kendi kumandalı arabamı yaptım. İlkokul çağımda televizyondan gördüğüm uçaklara ilgim nedeni ile başka çocuklar pilot olmak isterken, ben onu kendim yapmak istedim. Bu hayalim gerçekleşmemiş olsa da uçak kokpitine benzer kumanda panellerinin olduğu enerji sektöründe çalışıyorum. Hem kullanıyor hem de arızalarını yapıyorum. Bir uçtan diğer uca 12 km’lik 25 türbinli sahada üretilen elektriğin toplandığı 154 bin voltluk şalt sahası ve kumanda binasının işletme operatörlüğünü yapıyorum.

Oğuz 12 km’lik 25 türbinli sahada 154 bin voltluk şalt sahasının işletme operatörlüğünü yapıyor.

Ortaokul ve lise yıllarımda birçok küçük çaplı sirenler, ışıklı sistemler, arızalı teyplerle haşır neşir olmayı seviyordum. Lise kitaplarımızdaki bazı elektrik devrelerini daha az malzeme ile emniyetten ödün vermeden yapmayı başardığım oldu. Takdir görürdüm. Birçok çalışmanın yanı sıra kişisel proje olarak mıknatısın gücü ile dönen bir alternatör yapıp elektrik üretmeye çalıştım.
20 yılı aşkın süredir çeşitli sektörlerde çalışıyorum. Buralarda eski makinaların modernizasyonundan, kullanım ihtiyacımız olan atölye ekipmanlarından, aydınlatma sistemlerinde lokal aydınlatma ile enerji tasarrufu sağlayan işlere pek çok proje gerçekleştirdim. Ama sanırım beni en çok gururlandıran ise; rüzgar santralimiz için yaptığım bir deşarj cihazı oldu. Çünkü yöneticim haberim olmadan benim adıma ödül komitesine başvuruda bulunmuş. Bu çalışma ile şirketimizin İş’te Fark Yaratan ödülü aldım.

En çok gururlandığım işim rüzgar santralimiz için yaptığım bir deşarj cihazı oldu.

ZORLUKLARLA İNATLAŞMAK GEREK

Yapmış olduğum deşarj cihazı hem 48VDC hem 110VDC akü gruplarının deşarj performans testlerinde kullanılabiliyor. Dizayn ederken elektrik devresini iki farklı volta göre tasarladım. Tek cihazla iki farklı voltajdaki akü grubunun deşarj işlemini yerine getirebiliyor. Büyük binaya sahip enerji santrallerinde genelde akü gruplarının performans testleri bina içerisindeki acil aydınlatma sistemleri kullanılarak yapılır. Küçük binaya sahip enerji santrallerinde (rüzgar, akarsu vb.) doğru deşarjı yapabilecek yeterli güçte aydınlatma sistemi olmadığından bu tip tesislerde akü gruplarının performans testleri elektrikli sobalar ya da bir sunta üzerine montajlanmış çok sayıda ampul ile yapılıyor.

Bu şekilde çalışma iş güvenliği riskleri doğuracağı gibi kontrolsüz güç yüklenmesine de neden olur. Akü ile elektrikli soba (ufo, ampul vb.) arasında sistemin güvenliği için koruma devresi de olmayacaktır. Tamamen açık, gelişi güzel bağlantılı, uygunsuz kablo kesitleri ile yapılan çalışma şeklidir. Bu şekilde çalışmak pek içime sinmiyordu. İlk başta bunun daha güvenli bir yolu olup olmadığını internette araştırdım. Hazır alınabilecek bir sistem yoktu açıkçası. Yurtdışında birkaç cihaz buldum ama yeterli teknik yabancı dil bilgim olmadığından doğru mu yanlış mı bilemedim. Aynı zamanda komplike bir ürün olduğundan servis, yedek parça ve bakımı gibi konularda dışa bağımlı olacaktık. Parasal değer olarak da çok çok yüksek bedelde idi. Kendim yapmaya karar verdim.

NASIL İCAT ÇIKARDIM?

Bazı sanayi tesislerinde kullanılan ısıtıcılar kullanmaya karar verdim. Ne kadar güçte olacak, kaç tane olacak, koruma devresi için uygun sigorta var mı gibi sorularla hesaplama yaparak belirledim. Akü üretici firmasının belirlediği limit değerlere kadar yapılacak olan deşarj işlemi için voltaj ve akım değerlerini de görebilmem gerekiyordu… ve tüm bu malzemeleri bir araya toplayabileceğim güvenli, uygun dizayn edilmiş bir panoya ihtiyacım vardı. Pano tasarımımı da yaptıktan sonra tüm bu malzemeler için fiyat maliyeti çıkardım. Yöneticim ile paylaştım. Yöneticim fiyatı yüksek bulmuştu. İş güvenliğinden ödün vermemem gerekiyordu. Tek cihazla iki farklı voltajdaki akü gruplarını deşarj edebileceğim devre şeması geliştirdim. Birçok malzeme her ikisi için de kullanılacaktı. Bu maliyetimi büyük ölçüde düşürmüştü. Yöneticimin de onayı ile pano, ısıtıcı, ölçüm ciharlarının imalatını başlattım. Diğer malzemeleri temin ederek santralimizde rutin işleri yaparken fırsat buldukça montaj işlerini yaptım. 1,5 ay kadar sürede tamamladım.

Tek cihazla iki farklı voltajdaki akü gruplarını deşarj edebileceğim devre şeması geliştirdim.

Ortaya daha profesyonel, daha güvenli bir cihaz ortaya çıktı. Deşarj işlemini anlatan talimat ve performans kayıtların tutulacağı formlar hazırladım. Tesisimizde bulunan 4 ayrı akü grubu (158 adet akü) ve DC Sistemin bakım, kontrol ve performans testlerini kendimiz yapıyoruz. Yaklaşık 3 yıldır sorunsuz bir şekilde yılda 4 kez bu cihazı kullanıyoruz. Dışa bağlı değiliz, bakım işçilik maliyetimiz yok, daha güvenli ve arızalanması durumunda yine hiçbir ekibe bağımlı değiliz.

Çalışma hayatında genelde tek ya da iki kişi çalışıyoruz. Hal böyle olunca zaman bizim için değerli oluyor. Bu nedenle yapmış olduğum proje ve çalışmalarda iş güvenliği, enerji tasarrufunun yanı sıra işimi nasıl kolaylaştırırım düşüncesi ile de yola çıkıyorum.

Çocukluk yıllarımdan beri içimdeki bir şeyler yapma güdüsü… icat yapma enerjisi… sanırım zorlu sevmekten ileri geliyor. Zorluklarla karşılaştıkça daha beter inatlaşıyorum. Hem kendimi geliştiriyorum hem de iş hayatımı kolaylaştırmış oluyorum.


#KalıplarıKıranlar Özel Yazı Serisinde yer alan tüm blog yazıları, Borusan 2017 Faaliyet Raporu kapsamında kaleme alındı. #KalıplarıKıranlar temalı Borusan 2017 Faaliyet Raporu, daha iyiye ulaşmak için sorgulayan, eskiye ve alışılmışa kafa tutan, geleneği bozma ve yeni adımlar atma cesaretini gösteren Borusanlı girişimci, hacker ve maker’ların hikayelerine odaklandı. Faaliyet raporunun tamamına şu linkten ulaşabilirsiniz: http://faaliyetraporu2017.borusanyatirim.com/home

Borusan Turuncu
YAZAR HAKKINDA

Borusan Turuncu

Borusan Turuncu, Borusan’ın editöryel dinamosudur. Borusan hikayelerinin küratörlüğünü yapar.